Giới thiệu về bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031

1. Ý nghĩa chính trị của cuộc bầu cử

Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân là một trong những quyền chính trị cơ bản của công dân đã được Hiến pháp ghi nhận. Thông qua bầu cử, Nhân dân trực tiếp lựa chọn những người đại diện cho mình trong cơ quan quyền lực nhà nước ở trung ương và địa phương, góp phần xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân.

Cuộc bầu cử năm 2026 được tổ chức trong bối cảnh đất nước tiếp tục đẩy mạnh đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; là bước cụ thể hóa đường lối, chủ trương của Đảng về xây dựng bộ máy nhà nước pháp quyền hiện đại, chuyên nghiệp và liêm chính.

2. Quốc hội và Hội đồng nhân dân – cơ quan đại diện của Nhân dân

2.1. Quốc hội

Quốc hội là cơ quan đại biểu cao nhất của Nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Quốc hội:

• Thực hiện quyền lập hiến, lập pháp; làm Hiến pháp và luật, sửa đổi Hiến pháp và luật.
• Quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước: đường lối phát triển kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước, quốc phòng, an ninh, đối ngoại…
• Giám sát tối cao việc tuân theo Hiến pháp, luật và nghị quyết của Quốc hội, giám sát hoạt động của các cơ quan trong bộ máy nhà nước.
• Bầu, phê chuẩn hoặc quyết định các chức danh chủ chốt trong bộ máy nhà nước trung ương.

2.2. Hội đồng nhân dân

Hội đồng nhân dân là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân địa phương. Hội đồng nhân dân các cấp:

• Quyết định các chủ trương, biện pháp quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn.
• Ban hành nghị quyết để tổ chức thực hiện Hiến pháp, luật và văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên tại địa phương.
• Giám sát hoạt động của Ủy ban nhân dân, Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân và các cơ quan khác ở địa phương.

3. Đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân

Đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân là người đại diện cho ý chí, nguyện vọng của Nhân dân. Đại biểu phải đáp ứng các tiêu chuẩn về phẩm chất đạo đức, trình độ, năng lực, uy tín và có điều kiện tham gia hoạt động của cơ quan dân cử.

Đại biểu có trách nhiệm:

• Tham dự đầy đủ các kỳ họp, tích cực thảo luận và biểu quyết các vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của Quốc hội, Hội đồng nhân dân.
• Liên hệ chặt chẽ với cử tri, thường xuyên tiếp xúc, lắng nghe và phản ánh trung thực ý kiến, kiến nghị của cử tri.
• Giám sát việc thực hiện Hiến pháp, pháp luật, nghị quyết của Quốc hội, Hội đồng nhân dân; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Nhân dân.

4. Quyền bầu cử và ứng cử của công dân

Quyền bầu cử và quyền ứng cử là quyền chính trị cơ bản của công dân:

• Công dân Việt Nam đủ 18 tuổi trở lên tính đến ngày bầu cử có quyền bầu cử.
• Công dân Việt Nam đủ 21 tuổi trở lên tính đến ngày bầu cử có quyền ứng cử đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân nếu đáp ứng đủ tiêu chuẩn, điều kiện theo quy định của pháp luật.

Thực hiện quyền bầu cử, ứng cử không chỉ là quyền mà còn là nghĩa vụ chính trị quan trọng của mỗi công dân đối với Nhà nước và xã hội.

5. Một số nguyên tắc cơ bản của bầu cử

Cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân được tiến hành theo các nguyên tắc:

• Phổ thông: Mọi công dân đủ điều kiện theo luật định đều được tham gia bầu cử, không phân biệt giới tính, dân tộc, tín ngưỡng, thành phần xã hội…
• Bình đẳng: Mỗi cử tri có một lá phiếu, mọi lá phiếu đều có giá trị như nhau.
• Trực tiếp: Cử tri trực tiếp bỏ phiếu bầu người đại diện cho mình, không thông qua trung gian.
• Bỏ phiếu kín: Cử tri tự mình viết phiếu và bỏ vào hòm phiếu, không ai được xâm phạm quyền tự do, bí mật bày tỏ ý chí của cử tri.

6. Trách nhiệm của cử tri

Để cuộc bầu cử thành công, mỗi cử tri cần:

• Tìm hiểu kỹ tiểu sử, chương trình hành động của người ứng cử.
• Tham gia đầy đủ các hội nghị tiếp xúc cử tri, gặp gỡ người ứng cử (nếu có điều kiện).
• Thực hiện quyền bầu cử đúng thời gian, địa điểm, quy trình do tổ bầu cử hướng dẫn.
• Góp phần bảo đảm an ninh, trật tự, an toàn tại khu vực bỏ phiếu.

Việc tham gia bầu cử đầy đủ, đúng pháp luật thể hiện ý thức trách nhiệm của mỗi công dân đối với tương lai của đất nước, của địa phương và của chính gia đình mình.